Η νέα φούσκα των εταιρειών τεχνολογίας

Επιστρέφουν στον κλάδο του Διαδικτύου οι παράλογες υπερβολές. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή από τους επενδυτές, προειδοποιεί ο Economist

Λίγο μετά την κατάρρευση της φούσκας των εταιρειών τεχνολογίας στις ΗΠΑ το 2000, άρχισαν να εμφανίζονται στο Silicon Valley (ή αλλιώς, «Κοιλάδα του Πυριτίου») αυτοκόλλητα αυτοκινήτων που έλεγαν «Σε παρακαλώ Θεέ μου, στείλε ακόμη μια φούσκα».

Αυτή ακριβώς η «ευχή» δείχνει τώρα να εκπληρώνεται. Συγκριτικά με την υπόλοιπη Αμερική, η περιοχή του Silicon Valley, όπου βρίσκονται οι περισσότερες και μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου τεχνολογίας, φαντάζει για ως μια ιδιαίτερα ακμάζουσα πόλη. Τα εταιρικά στελέχη βρίσκονται και πάλι σε πρώτη ζήτηση, τα ενοίκια αυξάνονται αλματωδώς και οι μισθοί για τα ταλέντα σε καινούργια πεδία, όπως η επιστήμη των δεδομένων, αγγίζει τα επίπεδα του Χόλιγουντ.

Οι εταιρείες του Facebook και του Twitter δεν είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, αλλά η αξία τους στη δευτερογενή αγορά εκτιμάται περί τα 76 δισ. δολάρια (περισσότερο από τη Boeing ή τη Ford) και 7,7 δισ. δολάρια, αντίστοιχα.

Την τρέχουσα εβδομάδα, το LinkedIn, το κοινωνικό δίκτυο για επαγγελματίες, είπε ότι ελπίζει πως η αξία του θα ανέλθει στα 3,3 δισ. δολάρια με την είσοδό του στο χρηματιστήριο. Την Πέμπτη, ημέρα της εισαγωγής των μετοχών του στο ταμπλό της Wall Street, η τιμή χτύπησε από τα 45 δολ. έως και 93 δολ.
Επίσης, η Microsoft ανακοίνωσε την εξαγορά του Skype έναντι του μάλλον παραφουσκωμένου ποσού των 8,5 δισ. δολαρίων, που αντιστοιχεί σε 10 φορές τις περσυνές πωλήσεις του και 400 φορές τα λειτουργικά του κέρδη. Και όλες αυτές οι εταιρείες είναι μεγάλες, με πελάτες σε όλο τον κόσμο.

Οπότε αυτό είναι ή δεν είναι φούσκα; Πρόκειται για μια επανάληψη της ιστορίας; Υπάρχουν ορισμένοι που πιστεύουν ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι, και τονίζουν το γεγονός ότι το τοπίο των εταιρειών τεχνολογίας έχει αλλάξει άρδην από τα τέλη της δεκαετίας του 1990.


Τότε, ήταν λίγοι με σύνδεση στο Ίντερνετ, ενώ σήμερα έχουμε περισσότερους από 2 δισ. πολίτες με πρόσβαση, πολλοί από τους οποίους είναι σε νέες αγορές, όπως η Κίνα. Πριν από μια δεκαετία, δεν υπήρχαν οι ταχύτατες ευρυζωνικές συνδέσεις που υπάρχουν σήμερα. Τότε οι εταιρείες είχαν φιλοδοξίες αλλά χαμηλά έσοδα. Σήμερα κάνουν αξιοσέβαστους ή και ζηλευτούς τζίρους.
Η ομάδα που υποστηρίζει ότι «σήμερα τα πράγματα είναι αλλιώς» τονίζει επίσης ότι η φούσκα της δεκαετίας του 1990 διογκώθηκε μόνο και μόνο επειδή αρκετές εταιρείες του διαδικτύου μπήκαν στα χρηματιστήρια και οι αφελείς επενδυτές φούσκωσαν τις τιμές των μετοχών τους σε παράλογα επίπεδα.
Τώρα, έχουν υπάρξει μόνο λίγες εισαγωγές μεγάλων διαδικτυακών εταιρειών (παρά το γεγονός ότι αυτό μάλλον θα αλλάξει), και δεν υπάρχουν ενδείξεις για ευρεία μανία στον χώρο της υψηλής τεχνολογίας όπως την προηγούμενη φορά. Για παράδειγμα, ο χρηματιστηριακός δείκτης NASDAQ, των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, που αποτελεί κατευθυντήρια γραμμή για τον κλάδο, καταγράφει μεν άνοδο αλλά ακόμη είναι πολύ χαμηλότερα από τα επίπεδα που είχε αγγίξει το 2000.

Κατά μία άποψη, εκείνοι που αισιοδοξούν έχουν δίκιο. Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι όντως διαφορετικά, αλλά όχι επειδή ο κύκλος ανόδου-πτώσης έχει ως εκ θαύματος εξαφανιστεί. Είναι διαφορετικά επειδή η φούσκα της τεχνολογίας μεγαλώνει κυρίως σε χώρους που δεν είναι πολύ εμφανής, σε ιδιωτικές αγορές, ενώ έχει και μια παγκόσμια διάσταση που δεν είχε η προηγούμενη φούσκα.

Η φούσκα διογκώνεται εν μέρει χάρις στους πλούσιους επενδυτές, ορισμένοι από τους οποίους γέμισα τις τσέπες τους στην έξαρση των εισαγωγών στο χρηματιστήριο στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η οικονομική τους ισχύς έχει αυξηθεί και τώρα αντιμάχονται για τις νέες εταιρείες που ξεκινούν στον χώρο.
Η τρέχουσα άνοδος της τεχνολογίες έχει επίσης μεγαλύτερους ορίζοντες από την προηγούμενη. Κατά ορισμένες εκδοχές, ξεκίνησε από Ρώσους επενδυτές. Το Skype, για παράδειγμα, ξεκίνησε στην Εσθονία. Πολλές άλλες εταιρείες είναι κινεζικές και υποτίθεται ότι παρέχουν στους επενδυτές την ευκαιρία να κερδίσουν τόσο από την εκπληκτική ανάπτυξη της ασιατικής χώρας, όσο και από την άνοδο του διαδικτύου στο εμπόριο και την κοινωνία.

Οι νέες εταιρείες της Κίνας συχνά αγγίζουν σε αξία τα 15 με 20 εκατ. δολάρια, πολύ περισσότερο από τις αντίστοιχες αμερικανικές.
Οι διαφορές αυτές θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις. Η πρώτη είναι ότι η διαμορφούμενη φούσκα στην ιδιωτική αγορά μπορεί να γίνει υπερβολικά μεγάλη έως ότου βγει έξω στη δημόσια αγορά. Το Facebook μπορεί να καταλήξει να γίνει το νέο Google, ενώ το LinkedIn διαθέτει ένα αρκετά στιβαρό πλάνο για την πορεία των εσόδων του. Ωστόσο, το παράδειγμά τους θα ακολουθήσουν και άλλες, μικρότερες εταιρείες που θα ήθελαν να γίνουν σαν και αυτές, αλλά με τιμές που θα είναι επικίνδυνα φουσκωμένες.
Η φούσκα του κλάδου του διαδικτύου στην Κίνα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε εξωπραγματικές αποτιμήσεις για παρόμοιες εταιρείες σε άλλες χώρες. Και μπορεί να είναι η Κίνα εκείνη που θα προκαλέσει τελικά την κατάρρευση της φούσκας.

Τι μέλλει γενέσθαι;

Με λίγη τύχη, η τελευταία φούσκα του διαδικτύου θα προκαλέσει μικρότερη ζημιά από ό,τι η προηγούμενη. Τη δεκαετία του 1990, η ευφορία του διαδικτύου προκάλεσε μια δραματική άνοδο της τιμής των τηλεπικοινωνιακών εταιρειών, οι οποίες δημιουργούσαν την υποδομή για το δίκτυο. Όταν οι τιμές των μετοχών των διαδικτυακών εταιρειών κατέρρευσαν, μεγάλο πλήγμα δέχθηκαν όπως ήταν φυσικό και οι τηλεπικοινωνιακές.
Μέχρι τώρα, δεν υπάρχουν ενδείξεις για τέτοιου είδους επέκταση της φούσκας. Αλλά η παγκοσμιοποίηση του κλάδου του διαδικτύου σημαίνει ότι πολλοί περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να μπουν στον πειρασμό να παίξουν με τις μετοχές του κλάδου, πράγμα που «στην τελική» θα διευρύνει τον πόνο της ενδεχόμενης κατάρρευσης.
Πότε θα γίνει αυτό; Ορισμένοι είχαν προειδοποιήσει για την πρώτη φούσκα της τεχνολογίας, όπως και για την πιο πρόσφατη φούσκα του στεγαστικού κλάδου αρκετά πριν φτάσουν στο «σημείο βρασμού» Δυστυχώς, πολύ σπάνια η παράλογη υπερβολή δίνει τη θέση της στη λογική σκέψη εγκαίρως. Έτσι, ορισμένα στοιχήματα σε νέες εταιρείες θα βγάλουν χρήματα. Αλλά οι επενδυτές πρέπει να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί όταν επιλέγουν εταιρείες για υποστήριξη: δεν μπορούν να βασίζονται σε άλλους για πάρουν περισσότερα χρήματα αργότερα. Και ίσως τότε να πρέπει να βάλουν άλλο αυτοκόλλητο στο αυτοκίνητό τους που να λέει: «Σ' ευχαριστώ Θεέ μου. Τώρα δώσ' μου τη σοφία να πουλήσω πριν είναι πολύ αργά».

www.kathimerini.gr